Gemaakt met een budget van niet meer dan 4,2 miljoen dollar, is dit een van de grootste surprise hits uit de filmgeschiedenis. De oorspronkelijke regisseur, Walter Hill, werd op eigen verzoek vervangen (hij wist zich geen raad met de ‘technologische aanblik’ van de film) door Ridley Scott, een toen nog jonge en vrij onbekende regisseur. Alien maakte Scott op slag beroemd. Hill bleef wel als producent aan de film verbonden en was ook degene die op het idee kwam om een vrouw als hoofdpersonage te kiezen. Alien maakte ook van Sigourney Weaver een ster. De ‘striptease’ aan het slot bombardeerde haar zelfs tot seksidool.

Het verhaal: In een verre toekomst, wordt de baan van het commerciële ruimteschip Nostromo veranderd omdat een noodsignaal is opgevangen dat werd verzonden vanaf een buitenplaneet. Drie crewleden dalen af naar de oppervlakte van de planeet, waar één van hen wordt aangevallen door een vreemd, organisch wezen dat zich aan zijn gelaat vastzuigt. Tegen alle voorschriften in wordt het slachtoffer (dat buiten kennis is) niet in quarantaine geplaatst, maar toegelaten tot het ruimteschip. Na enige tijd lijkt de man genezen, maar tijdens de volgende maaltijd wordt hij ziek, en (in de beroemdste scène uit de hele film) barst er een klein creatuur uit zijn borstkas. Het reptielachtige wezen blijkt zeer vraatzuchtig en heeft het op de crewleden voorzien. Eén voor één vallen ze ten prooi aan het monster, totdat slechts één van hen over is …

Scott accepteerde de regieopdracht hoewel hij niet van horror hield. Hij ergerde zich aan de vaak al te expliciete beelden van het monster (‘een man in een pak’) en besloot daarom het monster in Alien zoveel mogelijk buiten beeld te houden. Ook wilde hij geen al te opdringerige soundtrack voor zijn film. Het grootste gedeelte van Alien is muziekloos, haast geluidloos, met slechts zo nu en dan een omgevingsgeluid dat de stilte doorbreekt. Alien was in zekere zin ook een reactie op Stanley Kubrick’s 2001: A Space Odyssey, dat nog steeds gold als voorbeeld van hoe een sciencefictionfilm er moest uitzien. 2001 oogde clean, met een ruimteschip dat leek op een salon. Scott wilde dat Alien er ‘vuil’ zou uitzien, met een bezwete en vermoeide  crew, en een ruimteschip dat lijkt op een fabriek: stoom, druipende kranen, lekkende leidingen, geluiden van metaal op metaal …

Alien geldt voor velen als de perfecte space-horror-film. Ondanks een gebrek aan actiemomenten, weet Scott de spanning meesterlijk te doseren. Het script is niet veel meer was dan een modernisering van de overbekende formule voor space-horror uit de jaren vijftig, maar zelfs de grootste clichés (zoals de ‘krankzinnige geleerde’ die het monster in de naam van wetenschap beschermt) krijgen een bizarre draai mee. Je merkt helaas wel dat de techniek in de afgelopen dertig jaar niet heeft stilgestaan. Het monster is soms nog steeds te veel ‘een man in een pak’. Ook het tempo ligt (ondanks de ‘meesterlijk gedoseerde spanning’) naar huidige maatstaven misschien wat laag. Maar daar staat veel moois tegenover.

Kijk en huiver.

Sequel: Aliens (1986, James Cameron)