Dit is een recensie van Rudy Fosselle

Misschien hebt u in een maatschappelijk debat al eens het filmfragment gezien waarin skinheads op een metrostel een zwarte man verbaal en fysiek bedreigen. Terwijl de meeste omstaanders gewoon toekeken en niets deden. Sterker nog: het kan dat u zelf al eens getuige was van een racistisch vergrijp. Keek u dan gewoon toe of ging u weg?

 

Dat uitgangspunt gebruikt de Zweedse regisseur Ruben Ostlund in zijn nieuwste film Play. De rollen van slachtoffers en daders worden evenwel op ingenieuze wijze omgedraaid. De film vertelt het verhaal van 3 "welgestelde" jongeren die 5 "arme" Afrikaanse jongeren tegen het lijf lopen. Allen lijken ze tussen de 10 en 14 jaar. De zwarten maken er een spel van om via "steaming" en dus via verbaal geweld de GSM van een van de drie welgestelde jongeren te ontfutselen. De slachtoffers laten zich psychisch intimideren en letterlijk door hen meevoeren. En dat leidt tot een zenuwslopende, onthutsende afloop.

 

De film is gebaseerd op een waar verhaal, is gedraaid in semi-documentaire stijl en met een real-time-effect. Er is geen soundtrack wat het geheel nog beklemmender maakt. De camera filmt overwegend statisch, soms traag bewegend en vanop afstand in haarscherpe HD-beelden en registreert hierdoor onverbiddelijk. Ostlund monteerde opvallend weinig, wat wegkijken voor de verbauwereerde kijken welhaast onmogelijk maakt. Die manier van filmen zorgt ervoor dat u zal willen dat het allemaal snel zou voorbijgaan net zoals de getergde jongeren dat zouden willen. Ongewild word je voyeur van een nagelbijtende, meedogenloze en benauwende registratie van zinloos psychologisch geweld, machtsmisbruik, wreedheid en groepsdruk. De onverschilligheid van de omstaanders en de pijnlijke afwezigheid van de ouders willen je doen roepen om hulp die... er niet komt. Daarbovenop maken de realistische dialogen en de schitterende vertolkingen van de jongeren het geheel tot een letterlijk adembenemend meesterwerk.

 

Op het einde van de film probeert een volwassene een zwarte jongere terecht te wijzen op de gevolgen van zijn daden en krijgt hierdoor door boze omstaanders het verwijt van machtsbruik en racisme om het hoofd geslingerd. Een politiek niet-correcte film? Een racistische film? Of eerder een  evocatie van de gruwelijke realiteit? De film speelt met ons tolerantievermogen, onze vooroordelen en confronteert u en ik als individu in een soms wurgend groepsproces. De dialoogzin: 'Wie zo dom is zijn GSM te tonen aan vijf zwarten, heeft alleen zichzelf iets te verwijten" is misschien de kers op de taart. Om u te laten oordelen...

 

Wellicht de meest fascinerende en uitputtende film van 2012!